Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον
Το σχολείο μας λαμβάνει μέρος στο πρόγραμμα Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον. Το πρόγραμμα αυτό αφορά την ευαισθητοποίηση των μαθητών/ μαθητριών για περιβαλλοντικά θέματα που επηρεάζουν την τοπική κοινότητα, αλλά και όλο τον κόσμο.
Για τη σχολική χρονιά 2024- 2025 το σχολείο μας έχει τρεις διαφορετικές ομάδες, οι οποίες διερευνούν το θέμα της απώλειας της βιοποικιλότητας, από διαφορετική οπτική γωνία.
Ομάδα 1: Λιακόπουλος Τάσος- Β31 Μιχαήλ Μαρίζα- Β31 Παντελή Στυλιανός- Β31
Ομάδα 2: Γιακουμή Άννα- Μαρία- Β31 Κοπεικίνα Αλιόνα- Β31 Λαζάρου Κατερίνα- Β31
Ομάδα 3: Ανντωνίου Κωνσταντίνος- Β51 Μαλεκκίδη Νάγια- Β51 Μανασάκη Έυα- Β31
Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Σώτη Κωνσταντίνου Βιολόγος
«Σιωπηλή Εισβολή…. Η απειλή στην βιοποικιλότητα»
Ο πλανήτης κινδυνεύει, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Αυτοί είναι οι τίτλοι των άρθρων που έρχονται στην επικαιρότητα. Τίτλοι άρθρων που δεν βλέπουμε να δημοσιεύονται είναι <<Ο κίνδυνος των εισβλητικών ειδών >> ή << Απώλεια της βιοποικιλότητας >>.
Τα εισβλητικά είδη όμως αποτελούν μέρος ενός μεγάλου προβλήματος που εντοπίζουμε στην Κύπρο μας.
Πως ορίζουμε όμως τα εισβλητικά είδη;
Εισβλητικά είδη είναι εκείνοι οι οργανισμοί που εγκαθίστανται σε μια περιοχή, ξένη για αυτούς και ακολούθως αναπαράγονται και εκτοπίζουν τα ενδημικά είδη.
Τα εισβλητικά είδη όχι μόνο εκτοπίζουν τα τοπικά μας είδη αλλά αποδιοργανώνουν την ισορροπία των τοπικών μας οικοσυστημάτων , καταστρέφοντας τα με την πάροδο του χρόνου. Θα μπορούσαμε να τα ορίσουμε ως μορφές ζωής όπου λόγω της εύκολης προσαρμογής τους και γρήγορης αναπαραγωγής, εισβάλουν σε μια περιοχή ( αυτό εξηγεί και τον όρο εισβλητικά ) με αποτέλεσμα την αλλαγή στην ισορροπίας της. Συνεπώς τα τοπικά οικοσυστήματα είναι αντιμέτωπα με διάφορες προκλήσεις.
Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν έχει γνώσεις για τα εισβλητικά είδη, την επίδραση τους και πως μας επηρεάζουν άμεσα. Αυτό μπορούμε να πούμε ότι οφείλεται στην κακή ενημέρωση. Αυτό αφήνει τους συμπολίτες μας να μην ξέρουν ότι μπορεί να συμβάλουν ακούσια στην όξυνσή του φαινομένου αυτού. Ένας ακόμα παράγοντας για την έλλειψη γνώσεων είναι και τα σχολεία, καθώς δεν ενημερώνουν τους μαθητές τους για τους κινδύνους, αλλά ούτε και τα αναλυτικά προγράμματα προσφέρουν ιδιαίτερες γνώσεις σχετικά με την βιοποικιλότητα. Όσοι απάντησαν την έρευνα που διεξήγαμε τη φετινή χρονιά 2025 συμφώνησε πως μόνο γύρω στο 10% είχαν μάθει για την δράση τους.
Ένα μεγάλος αριθμός ατόμων ακόμα δήλωσε πως οι τοπικές αρχές εργάζονται αμυδρά για την ίαση των τοπικών μας οικοσυστημάτων. Συγκεκριμένα πιστεύουν ότι μόνο το 40% των τοπικών αρχών δρουν κατάλληλα. Αυτό μπορούμε να το διαψεύσουμε, καθώς, στο τμήμα δασών μέσα στις δράσεις του είναι και η άμβλυνση του προβλήματος. Μέσα από συνέντευξη με λειτουργό του τμήματος δασών ανακαλύψαμε ότι δυστυχώς είναι πολύ δύσκολη η καταπολέμηση των εισβλητικών ειδών, ιδιαίτερα για δέντρα όπως η ακακία. Γίνονται πολλές προσπάθειες για να απομακρύνουν τα εισβλητικά είδη από περιοχές που έχουν εισβάλει και αλλοίωσαν σε μεγάλο βαθμό τις περιοχές εκείνες .
Πολλά από τα φερόμενα τοπικά είδη της Λάρνακας είναι εισβλητικά είδη. Δυστυχώς οι πλείστοι συμπολίτες μας δεν γνωρίζουν για αυτά. Ο αείλανθος είναι για παράδειγμα ένα από αυτά. Μόνο το 25% ήξερε πως το φυτό αυτό αποτελεί εισβλητικό είδος. Η κουρκούνα παράλληλα είναι ένας ακόμη εισβολέας της θαλασσάς μας. (Κάτι που μόνο το 15% ήξερε). Η κουρκούνα έφτασε στην Κύπρο σύμφωνα με έρευνα μας, από πλοία ψαράδων όπου είχαν κολλήσει πάνω αυγά τους και από την διώρυγα του Σουέζ. Έτσι αυτό το διάσημο ψάρι που συνηθίζουν τόσο οι ντόπιοι να τρώνε έφτασε στα πιάτα τους.
Αξιοθαύμαστη είναι η γρήγορη εξάπλωσή τους σε ξένα οικοσυστήματα, γίνονται κυρίαρχα στα οικοσυστήματα αυτά κυρίως λόγω της έλλειψης φυσικών εχθρών όπου δεν έχουν στα νέα περιβάλλοντα που εμφανίζονται. Τους επιτρέπει να αναπαράγονται ανεξέλεγκτα χωρίς να περιορίζονται από φυσικούς ανταγωνιστές. Επιπρόσθετα η ικανότητα της υψηλής αναπαραγωγής, σε συνδυασμό με την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητά τους, τα εισβλητικά είδη είναι γενικευτές, (μπορούν να ζήσουν σε ποικίλα περιβάλλοντα και να τρέφονται με διαφορετικές τροφές, όπως ο άνθρωπος). Σημαντικός παράγοντας αποτελεί η βοήθεια από τον άνθρωπο.
Η βιοποικιλότητα είναι το σύνολο των ζωντανών οργανισμών και των οικοσυστημάτων των οποίων ζούνε. Είναι θεμελιώδης για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη καθώς συμβάλλει στη σταθερότητα και στην ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων παρέχοντας απαραίτητες υπηρεσίες όπως η γονιμοποίηση των φυτών η διατήρηση της ποιότητας του εδάφους και ρύθμιση του κλίματος. Δυστυχώς η βιοποικιλότητα απειλείται από αρκετούς παράγοντες , όπως η καταστροφή των οικοτόπων, που προκαλείται κυρίως από την αποψίλωση των δέντρων, η υπεραλίευση, την αστικοποίηση και εισαγωγή φυσικά των εισβλητικών ειδών.
Η διατήρηση της βιοποικιλότητας είναι απαραίτητη για την επιβίωση του πλανήτη και των μελλοντικών γενεών. Η προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων, η βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής είναι βασικά μέτρα που μπορούν να συμβάλλουν στην διατήρηση της ποικιλομορφίας της ζωής στη Γη. Δυστυχώς για να καταπολεμηθούν τα εισβλητικά είδη χρειάζονται υπεραρκετές προσπάθειες από το τμήμα δασών. Συγκεκριμένα για να καταπολεμηθούν έρχονται στην δύσκολη θέση να χρησιμοποιούν χημικές ουσίες, σκοτώνοντάς τα παράλληλα. Για τον λόγο αυτό πρέπει να γίνουν κάποιες μεταρρυθμίσεις έτσι ώστε να μην φτάνει το τμήμα δασών σε τέτοια δραστικά μέτρα.
Η πρόληψη και ο έλεγχος εισαγωγής είναι ο κυριότερος και σημαντικότερος τρόπος αντίληψης και πρόληψης κατά των εισβλητικών ειδών. Συγκεκριμένα η εφαρμογή αυστηρών ελέγχων στις μεταφορές ζώων, φυτών και αγαθών μπορεί να αποτρέψει την είσοδο νέων εισβλητικών ειδών σε οικοσυστήματα. Ταυτόχρονα η αυστηρότερη επιτήρηση στα τελωνεία και ενημέρωση των ταξιδιωτών για τους κινδύνους της τυχαίας μεταφοράς ξενικών ειδών είναι επίσης σημαντικές. Επιπρόσθετα η ενημέρωση του κοινού, των αγροτών, των ψαράδων μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της εξάπλωσής τους σε μεγάλο βαθμό καθώς αρκετοί από αυτούς δεν ξέρουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν. Μια εισήγηση θα ήταν η δημιουργία προγραμμάτων πολιτών- επιστημόνων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στον εντοπισμό και καταγραφή νέων εισβολέων ώστε να λαμβάνονται έγκαιρα μέτρα αντιμετώπισης.
Το σχολείο επίσης έχει ένα σημαντικό ρόλο στην άμβλυνση του φαινομένου αυτού. Συγκεκριμένα το ΥΠΑΝ μπορεί να δημιουργήσει και να εντάξει περιβαλλοντικά μαθήματα στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου, έτσι να ενημερώνει σωστά τους μαθητές για τους κινδύνους που φέρει η αχρείαστη μεταφορά μορφών ζωής σε άλλους οικοτόπους. Η ένταξη αυτών των περιβαλλοντικών μαθημάτων είναι αναγκαία καθώς σύμφωνα με την έρευνα μας το 81% πιστεύει πως δεν έτυχαν ενημέρωσης γύρω από το θέμα.
Τα εισβλητικά είδη αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη βιοποικιλότητα διαταράσσοντας τις ισορροπίες των οικοσυστημάτων και οδηγώντας σε εξαφάνιση πολλών αυτοχθόνων είδη. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα απαιτείται συντονισμένη δράση κυβερνήσεων επιστημόνων και πολιτών μέσον πρόληψης ελέγχου και απομάκρυνσης αυτών των ειδών. Η προστασία της βιοποικιλότητας είναι ευθύνη όλων των ανθρώπων και μόνο με τη σωστή διαχείριση και ενημέρωση μπορεί η ανθρωπότητα να διατηρήσει τα οικοσυστήματα της υγιή και ισορροπημένα. Αν δεν ληφθούν μέτρα , τότε σίγουρα η τοπική μας πανίδα τείνει να αφανιστεί .
Λιακόπουλος Αναστάσιος Β΄31
Μιχαήλ Μαρίζα Β΄31
Παντελή Στυλιανός Β΄31